Từ vụ án oan của ông Chấn nghĩ về Nelson Mandela

Tổng thống Nelson Mandela

   Nelson Mandela sinh ngày 18/7/1918, là Tổng thống Nam Phi nhiệm kỳ 1994 – 1999. Trước khi trở thành Tổng thống, vì hoạt động chống lại chủ nghĩa phân biệt chủng tộc Apartheid, Mandela bị bắt và bị kết án tù chung thân vào năm 1962.

      Tháng 9/1989, Frederik Willem de Klerk trở thành Tổng thống Nam Phi, Ông đã phá bỏ chủ nghĩa phân biệt chủng tộc Apartheid, trả tự do cho những tù nhân da màu. Nhờ vậy Nelson Mandela cũng được trả tự do ngày 11/2/1990, chấm dứt 27 năm lao tù. Suốt 27 năm bị giam cầm và bị ngược đãi, Mandela đã chịu đựng và chiến thắng, kết thúc nạn phân biệt chủng tộc ở Nam Phi, giải phóng cả trí óc lẫn tâm hồn của chính ông khỏi lòng thù hận và làm rung động cả thế giới. Ba năm sau, Nelson Mandela và Frederik Willem de Klerk chia nhau giải thưởng Nobel Hòa Bình (1993).

       Bill Clinton, là Tổng thống thứ 42 của Hoa kỳ, sinh năm 1946, trẻ hơn Mandela 28 tuổi. Ngày 4/7/1993, khi gặp nhau lần đầu tiên, Clinton nói với Mandela rằng:

       - Ngày 11/2/1990, tôi chứng kiến được một sự chứng thực tuyệt đối về sức mạnh của lòng kiên trì. Sáng sớm chủ nhật hôm đó, Hillary và tôi đánh thức Chelsea và dẫn con gái đến phòng ăn tại dinh thự thống đốc (lúc đó, ông Clinton còn là Thống đốc bang Arkansas) để thấy một điều mà chúng tôi đã bảo với con bé rằng đây là một trong những sự kiện quan trọng nhất mà nó từng được chứng kiến. Chúng tôi bật ti vi lên và xem Nelson Mandela bước những bước cuối cùng trong cuộc hành trình dài đến tự do. 

Tổng thống Nelson Mandela và Tổng thống Bill Clinton

        Thế rồi, Clinton nêu ra một thắc mắc mà hơn 3 năm qua bản thân ông không thể tự giải đáp. Clinton hỏi Mandela:

        - Khi ông bước từ khu nhà giam băng qua khoảng sân để đi ra cổng nhà tù, ống kính tập trung vào gương mặt ông. Tôi chưa hề nhìn thấy trên mặt ai như trên mặt ông hôm ấy cái vẻ phẩn nộ dữ dội, thậm chí là thù hận nữa. Đó chẳng phải là một Nelson Mandela như tôi biết hôm nay. Điều gì thế?

         Mandela tâm sự:

        - Tôi ngạc nhiên là ông bắt gặp điều đó, và tôi hối tiếc là các máy quay phim đã chộp được cơn phẫn nộ của tôi. Hôm ấy, khi băng qua sân nhà tù, tôi tự nhủ: “Chúng đã tước đi mọi thứ của mi. Sự nghiệp mi đã chết. Gia đình mi ly tán. Bạn bè mi bị giết hại. Bây giờ chúng thả mi ra, nhưng bên ngoài nhà tù có còn gì cho mi nữa đâu!” và tôi căm thù họ vì họ đã tước đoạt mọi thứ của tôi. Đúng lúc ấy, tôi nghe một tiếng nói từ trong tôi vang lên: “Nelson ơi! Hai mươi bảy năm trời thân xác mi là tù nhân của họ, nhưng tâm hồn mi luôn luôn là người tự do. Vậy thì đừng để họ trả tự do cho thân xác mi nhưng rốt cuộc lại biến tâm hồn mi trở thành tù nhân của họ!”

Ông Nguyễn Thanh Chấn trở về nhà trong vòng tay người thân

        Trong chuyến đi đến lục địa đen vào năm 1998, cũng như những vị Tổng thống Mỹ khác, ông Clinton bắt đầu chuyến thăm Nam Phi lần đầu tiên. Nhân dịp này, Mandela dẫn Bill đi thăm Robben Island, nơi ông đã trải qua 18 năm tù đày đầu tiên và trong một cuộc trao đổi có ý nghĩa đặc biệt, ông Clinton nói:

      Tôi biết ông đã làm một điều tuyệt vời khi mời các người cai tù đến tham dự buổi lễ nhậm chức tổng thống của mình, nhưng ông có thật sự không ghét những kẻ đã giam cầm mình không?

        Nelson Mandela trả lời:

      - Tất nhiên tôi đã từng hận họ trong nhiều năm. Họ đã cướp mất những năm tháng tươi đẹp nhất trong đời tôi. Họ hành hạ tôi từ thể chất đến tinh thần. Tôi không thấy được những đứa con của mình lớn lên như thế nào. Tôi đã ghét họ. Rồi đến một ngày khi tôi đang làm việc tại mỏ, nện búa vào các tảng đá, tôi nhận ra rằng họ đã lấy mọi thứ của tôi, ngoại trừ trí óc và con tim. Những thứ đó họ không thể lấy khi không có sự cho phép của tôi. Tôi quyết định không cho chúng đi.

     Sau đó, Mandela nhìn Clinton mỉm cười và nói: "Và ông cũng không nên làm như vậy”.

      Và trong cuốn Hồi ký Đời tôi, Bill Clinton viết về cuộc gặp này: “Châu Phi đã tặng cho tôi món quà tuyệt vời: (...) sự thông thái của Nelson Mandela, tôi đã tìm thấy sự thanh thản hơn để đối mặt với những gì đang ở phía trước”.