Lễ Tro và nhìn về thân phận con người

    Giáo hội Công giáo bước vào Mùa Chay bằng Thứ Tư lễ Tro, với ý nghĩa Mùa Chay giúp chúng ta thực hành tinh thần thống hối, điều chỉnh lại hướng đi của mình và biết quay trở về với Chúa.

Ngày Thứ Tư lễ Tro, chúng ta nghe văng vẳng lời thánh ca từ sách Sáng thế : “Hỡi người hãy nhớ mình là bụi tro và sẽ trở về bụi tro”. Lời Kinh Thánh này nhắc nhở chúng ta ý thức về thân phận con người là “bụi tro”. Hay trong lễ an táng, chúng ta thường hát bài thánh vịnh đáp ca 102 nói lên sự mong manh của kiếp con người, đời sống con người giống như loài hoa sớm nở chiều tàn:

Kiếp phù sinh, tháng ngày vắn vỏi,
Tươi thắm như cỏ nội hoa đồng,
Một cơn gió thoảng là xong
Chốn xưa mình ở cũng không biết mình.
                                      (Tv 102, 15-16)

      Còn nhà thơ Nguyễn Khuyến, nhìn cuộc đời chóng qua của kiếp người cũng phải kêu lên bằng những hình ảnh sống động:

Ôi ! nhân sinh là thế ấy !
Như bóng đèn, như mây nổi,
Như gió thổi, như chiêm bao !

      Trong bài “Cát bụi” nhạc sĩ Trịnh công Sơn cũng nói lên kiếp mong manh của con người:

Hạt bụi nào hóa kiếp thân tôi
Để một mai tôi về làm cát bụi
Ôi cát bụi mệt nhoài
Tiếng động nào gõ nhịp không nguôi

Bao nhiêu năm làm kiếp con người
Chợt một chiều tóc trắng như vôi
Lá úa trên cao rụng đầy
Cho trăm năm vào chết một ngày

        Cát bụi, con người chỉ là cát bụi, trăm năm một kiếp người có là mấy để rồi “Chợt một chiều tóc trắng như vôi”… Trịnh Công Sơn không bi quan, Ông chỉ nói lên điều ông cảm nghiệm thấm thía về sự mong manh của kiếp người. Cuộc đời đẹp biết bao! Sự sống cao quí biết bao!  Nhưng cũng chỉ như một “đóa hoa vô thường” như tên gọi của một bài hát khác của ông. Đó là thực tế, nhìn nhận đúng thực tế đó, đối diện với nó một cách can đảm có thể đưa đến một cuộc sống tốt đẹp và hữu ích hơn.

       Hay ca khúc “Thân phận người” của nhạc sĩ Tuấn Kim như một tâm sự để suy niệm về thân phận con người. Giai điệu và lời ca thiết tha ngân nga những thao thức, nhắc nhở mỗi người về thân phận của mình, về cõi nhân sinh:

“Phù du là phận người,

trăm năm như chớp mắt thôi.

Công danh như nước trôi qua cầu,

đời con trôi về đâu?”.

       Phù du là phận người. Mọi sự chỉ là phù vân. Phù là trôi nổi, huyền ảo. Vân là mây. Phù vân là bèo dạt mây trôi, là hay thay đổi, mau qua, tàn phai. Mọi của cải vật chất trên trần gian này, kể cả cuộc sống của mỗi người đều là phù vân. Bời đời người cũng chỉ là vô thường: “Người ơi hãy nhớ, mình là bụi tro, một mai người sẽ trở về tro bụi“. Con người, dù trẻ hay già, dù giàu hay nghèo, dù sang hay hèn, dù hay quyền thế hay dân thường, dù tài giỏi hay bình thường… thì một mai cũng lìa khỏi thế gian này trở về cát bụi. Đó là định luật muôn thuở! Như Nguyễn Du đã từng thốt lên: ”Chút thân bèo bọt dám phiền mai sau”.

       Trong nghi thức khai mạc Mùa Chay, từ Giáo hoàng, Giám mục, linh mục, tu sĩ đến giáo dân, mọi người đều khiêm hạ nhận lấy một chút tro trên đầu. Người giàu cũng như người nghèo, người già cũng như người trẻ, ai cũng nhận mình là thân phận bụi đất. Nghi thức xức tro thật cảm động, vừa diễn tả lòng sám hối, vừa nói lên nguồn gốc tro bụi của đời người, vừa giúp con người ý thức thân phận mong manh và giới hạn của mình. “Hãy nhớ ngươi được tạo dựng từ bụi tro, và sẽ trở về với bụi tro”.

       Khi ý thức thân phận giới hạn mong mong của mình là bụi tro, thì chúng ta biết rằng chúng ta không sống mãi trong cuộc đời này, sớm muộn gì cũng đến lúc tôi trở về với Chúa, và tôi sẽ phải trả lời trước mặt Chúa về cuộc đời của mình. Con người có sinh có tử, có hợp có tan, có khởi đầu sẽ có kết thúc, như người ta nói : “Sinh hữu hạn, tử bất kỳ”.

       Ai cũng mong đời sống của mình được trở thành “cây bách niên”. Người ta nói rằng, cây bách niên cứ một trăm năm một lần nở hoa, nhưng hoa đẹp lạ lùng. Trong một thế kỷ cây ấy đã sửa soạn cho cái ngày tươi đẹp ấy, nó dồn sức lực, nó trang điểm, nó làm cho đẹp, bằng công việc kín đáo, không ai trông thấy. Cả một thế kỷ! Và khi đã hết thời nó nở những cánh hoa trắng muốt để làm đẹp lòng người đến xem cái phi thường của nó. Nhưng con người ta không ai được như cây bách niên, vì rằng như quan niệm của người Á Đông: con người phải trải qua 4 giai đoạn là sinh, lão, bệnh, tử.  Có người thoát được lão và bệnh vì chết quá sớm, còn không ai thoát được tử, vì đã có sinh thì phải có tử, sinh tử luôn nối kết với nhau.

        Khi lãnh nhận nghi thức xức tro cũng giúp chúng ta nghĩ về sự chết để mà sống sao cho “đẹp” đời trần thế. Làm sao để tôi sống cuộc đời này cách ý thức hơn, với tinh thần trách nhiệm hơn, để khi đến trước mặt Chúa tôi có thể đến trong niềm vui, chứ không phải trong sự sợ hãi! Vì thế, cử chỉ xức tro như một lời mời gọi hãy nhìn nhận những tội lỗi thiếu sót, những bất tất trong cuộc đời của mình và hãy cố gắng để sửa đổi những gì còn thiếu sót đó để sống hợp với thánh ý Thiên Chúa hơn.

       Đó là lời mời gọi mà Chúa gởi đến từng người qua nghi thức xức tro rất đơn sơ nhưng giàu ý nghĩa và thật xúc động, giúp chúng ta ý thức về sự mong manh giới hạn của đời người, nhắc nhở về thân phận mỏng dòn của con người, đồng thời mời gọi chúng ta hoán cải nội tâm, sám hối và trở về với Tin mừng bằng việc thực hành những việc đạo đức mà Giáo Hội mời gọi, đó là: Làm việc bác ái, ăn chay và cầu nguyện. .

       Lạy Chúa, xin giúp chúng con biết dùng thời gian 40 ngày mùa chay để sống những điều Chúa dạy. Amen.