Tiếng oan dậy đất...!!

Ông Nguyễn Thanh Chấn đoàn tụ cùng gia đình.

    Chuyện xưa kể rằng, học trò của Khổng Tử là viên cai ngục tên là Tử Cao, khi còn đương chức đã từng xử chặt chân một người phạm tội. Khi thầy trò Khổng Tử bị vua nước Vệ đuổi bắt, thầy trò phải chạy trốn, thì rất may, được chính người bị xử chặt chân năm xưa cứu giúp và dẫn đi trốn. Cảm động trước tấm lòng nghĩa hiệp, Tử Cao hỏi: “Tôi không thể làm trái pháp luật của Vua nên chặt chân ông, nay sao ông còn giúp tôi đi trốn?”. Người kia đáp: “Tôi bị chặt chân, vì tội của tôi đáng bị như thế. Nhưng khi ngài xét đến việc của tôi, ngài đã xem xét pháp luật dưới mọi khía cạnh. Tôi biết như vậy. Đến khi án đã quyết, tội đã định, ngài buồn bã không vui, điều đó đã lộ rõ ra ngoài nét mặt. Đó là vì lòng nhân từ mà thiên tính phú cho ngài. Tôi mang ơn của ngài là vì thế”.

       Kể chuyện xưa để nhắc đến câu chuyện mà trong những ngày gần đây, dư luận xôn xao về một vụ án oan sai 10 năm của một người nông dân chất phác, không chỉ gây xúc động lòng người mà còn rộ lên những tiếng nói căm giận dành cho những người “cầm cân, nảy mực” nhân danh thực thi pháp luật. Sau hơn 10 năm bị giam giữ để thi hành án tù chung thân về tội giết người, Ông Nguyễn Thanh Chấn (52 tuổi, trú tại thôn Me, xã Nghĩa Trung, huyện Việt Yên, Bắc Giang) được tạm đình chỉ thi hành án, khởi đầu cho việc minh oan sau khi nghi phạm gây án ra đầu thú và bị bắt gữ.

       Nhìn hình ảnh một người đàn ông nông dân chân chất vui mừng tột độ ngày trở về trong vòng tay của những người thân đang mếu máo khóc, không ai là không cảm động đến rơi nước mắt. Đây không phải là trường hợp hiếm trong hoạt động xét xử án ở nước ta, với nhiều vụ án oan sai trong nhiều năm qua. Nhưng đây là một vụ án có thể nói là “động trời” vì tội phạm là giết người, hậu quả vô cùng nghiêm trọng, với khung hình phạt tử hình và rất may vì ông là con liệt sĩ nên thoát được tội chết. Người bị oan sai trong vụ án này cho dù có được xin lỗi, bồi thường nhưng nỗi đau, nỗi tủi nhục, bi kịch cho cuộc đời của một con người vô tội và cả gia đình họ phái gánh chịu trong suốt 10 năm trời thì không tiền bạc gì có thể bù đắp nổi. Để rồi từ vụ án oan sai của ông Chấn, những tiếng trống kêu oan khác sẽ được gióng lên đâu đó!!!

Ông Nguyễn Thanh Chấn (áo trắng) rơi nước mắt trong ngày trở về

       Điều đáng tiếc là qua vụ việc trên, những người làm công tác điều tra án (cơ quan cảnh sát điều tra), Viện kiểm sát nhân dân và những người tham gia xét xử gây oan sai (chủ tọa phiên tòa và thẩm phán), trong các phiên xét xử sơ thẩm, phúc thẩm 10 năm về trước, khi được hỏi, họ đều tìm cách chối quanh, thậm chí ông Nguyễn Minh Năng (chủ tọa phiên xét xử sơ thẩm vụ án này vào năm 2004) nói: “Tôi quên phiên xét xử đó rồi. Hồi xưa xét xử thì dựa trên chứng cứ, tài liệu vụ án, chứ giờ vụ án đã lâu không nhớ nổi" và "Giờ bị cáo bị oan sai thì trách nhiệm là do Quốc hội chứ biết sao được” (http://vietnamnet.vn ngày 5/11/2013). Thay vì nhận lỗi và nhận trách nhiệm về mình, thì những người gây oan sai (và mới đây 6 cán bộ điều tra viên trực tiếp điều tra ông Nguyễn Thanh Chấn 10 năm trước, bị yêu cầu làm bản tường trình đều quanh co chối bỏ trách nhiệm, tất cả đều khẳng định không ép cung, đánh đập, “hướng dẫn khai” như ông Chấn tố cáo) để rút kinh nghiệm cho những vụ án khác. Điều này đã làm mất lòng tin và gây bức xúc trong xã hội vì năng lực, trình độ và đạo đức yếu kém của cán bộ điều tra gây nên nỗi oan sai cho người vô tội, làm cho gia đình họ chịu nhiều nghiệt ngã. 

Ông Chấn ngày được thả về giữa sự chào đón của người thân, hàng xóm

      Ở đời, con người không ai hoàn hảo, “nhân vô thập toàn” và việc nào cũng có thể sai sót nhưng điều đáng nói trong vụ án này, những cán bộ điều tra án có tuân thủ đúng pháp luật trong thực thi nhiệm vụ hay như ông Chấn nói, ông bị các điều tra viên trong vụ án này “ép cung”, bị tra tấn đánh đập, làm cho hoảng loạn, sợ hãi, buộc phải nhận và làm theo những gì công an hướng dẫn dẫn đến bị kết tội oan; rồi chủ tọa phiên tòa, thẩm phán có "phụng công, thủ pháp, chí công, vô tư" hay là xử án theo khuynh hướng “cố gắng chứng minh bị can có tội”, chưa thu thập đủ chứng cứ nhưng vẫn truy tố như lời phát biểu của một vị luật sư nọ khi bình luận về một vụ án oan sai vừa mới xảy ra hồi đầu tháng 10 làm cho một phụ nữ uất ức treo cổ tự tử ngay trong trại giam (Báo Tuổi trẻ ngày 5/11/2013). Sự thiếu trách nhiệm của những người thực thi luật pháp là không phù hợp với tính nhân bản của luật pháp và không thể hiện được lương tâm, tinh thần nhân đạo của người cầm cán cân công lý và vận dụng pháp luật khi xử án, mà điều này đã được Tử Cao vận dụng một cách nhân bản trong câu chuyện trên. Như nhà văn Trung Quốc thời Tống, Tô Đông Pha đã viết rằng: “Muốn thưởng mà còn nghi thì cứ thưởng, để mở rộng ân đức; muốn phạt mà còn nghi thi nên tha cho, để thận trọng về việc hình…. Giết một người vô tội thì thà mang tiếng trái luật còn hơn…”

       Vụ án oan sai 10 năm của ông Chấn đang gióng lên hồi chuông báo động, đó là pháp luật phải được tôn trọng, công lý phải được thực thi để tránh oan sai cho những người dân vô tội, gây nên những “tiếng oan dậy đất” như Nguyễn Du mô tả trong Truyện Kiều:

Mặt trông đau đớn rụng rời

Oan này còn một kêu trời nhưng xa!